Częstochowa jest dużym miastem położonym nad górną Wartą, na pograniczu Wyżyny Wieluńskiej i Płaskowzgórza Częstochowskiego. Żyje w rytmie pielgrzymek, rocznie gości ok. 4 milionów pątników. Na jej krajobraz składa się zarówno Stary Rynek z kocimi łbami jak i bloki z lat 70, wspaniałe kamienice i nowoczesny dworzec.
Centrum stanowi gwarna Aleja Najświętszej Marii Panny, przy której skupia się życie miasta.
Jasna Góra znajduje się po zachodniej stronie miasta, zwanej niegdyś Starą Częstochową. Widać ją z odległości nawet kilkudziesięciu kilometrów. Położona na górującym nad miastem wzgórzu, wystrzela w górę wysoką, spiczastą wieżą.
Historia Jasnej Góry ściśle wiąże się z cudownym obrazem. W 1382 r. późną wiosną przybyli paulini z Węgier do ufundowanego tu przez Władysława Opolczyka klasztoru, w którym znajdowała się bezcenna ikona. Według tradycji przywiózł ją książę z zamku bełskiego na Rusi, gdzie słynęła cudami. Gdy konie zatrzymały się w tym miejscu, nie chcąc ruszyć dalej, książę pozostawił obraz w kościółku na wzgórzu, do którego sprowadził mnichów. W rzeczywistości uroczyste przekazanie obrazu odbyło się 31. sierpnia 1384 r.
Nie wiadomo, kiedy obraz powstał; tradycja wiąże go ze św. Łukaszem, który miał namalować wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem na desce stołu, przy którym jadała Najświętsza Rodzina. Trzy rysy na policzku Maryi pojawić się miały po sprofanowaniu ikony przez rabusiów (niesłusznie wiązanych z husytami), którzy ukradli kosztowności, obraz zaś połamali, przedziurawili mieczem i porzucili przed wejściem.
Klasztor Paulinów jest fortyfikacją o XIV-wiecznym rodowodzie. Do dziś z tego okresu zachowała się Kaplica Matki Bożej z cudownym obrazem. Twierdza bastionowa powstała w latach 1620-48, co umożliwiło przeorowi Augustynowi Klemensowi Kordeckiemu (przy wydatnej pomocy Andrzeja Kmicica vel Babinicza) odparcie szwedzkiej nawały.